خطاب اميرالمؤ منين به اهل قبرستان
هنگام مراجعت اميرالمؤ منين از جنگ صفين ، وقتى نزديك كوفه كنار قبرستانى كه بيرون دروازه قرار داشت رسيد. رو به سوى قبرها كرد و چنين فرمود:
اى ساكنان خانه هاى وحشتناك و مكانها خالى و بى آب و نان و قبرهاى تاريك ! اى خاك نشينان ! اى غريبان ! اى تنهايان ! اى وحشت زدگان ! در اين راه بر ما پيشى گرفتيد و ما نيز به شما ملحق خواهيم شد. اگر از اخبار دنيا بپرسيد. مى گويم : خانه هايتان را ديگران ساكن شده اند، همسرانتان را به نكاح خود در آورده اند و اموالتان را تقسيم كرده اند. اينها خبرهايى بود نزد ما، آيا نزد شما چه خبر است ؟!
سپس رو به يارانش كرد و فرمود:
اگر به آنها اجازه سخن گفتن داده مى شد حتما به شما خبر مى دادند كه بهترين زاد و توشه براى اين سفر، پرهيزگارى و دورى كردن از گناهان است .
چون على برگشت از صفين نزار
بر مقابر پشت كوفه رهگذار
رو به سوى اهل گورستان نمود
با زبانش عقدى دل را گشود
گفت : اى اهل ديار پر هراس !
اى گرفتاران جان آس و پاس
گورتان تاريك و بر سر خاكتان
وحدت و وحشت شده ، هم چاكتان
پيش تازانى ز ما هستيدو نك
ما به دنبال شما بى ريب و شك
خانه هاتان شد نشين گاه غير
با زنانتان شوهران در گشت و سير
مالتان بر وارثان قسمت شده
اعتبار و جاه بى قيمت شده
اين گزارش ، نزد ما بهر شماست
چه گزارش از شماها بهر ماست ؟
رو به ياران كرد و مى فرمود: اگر
رخصتيشان بود در بخش خبر
اين گزارش بودشان اندر زمان
بهترين توشه است تقوا، اى فلان
سخنان حضرت على عليه السلام با اهل قبور يك واقعيت است ؛ زيرا انسان بعد از مرگ داراى يك نوع حيات برزخى است . مى فهمد و درك مى كند. اگر اجازه سخن گفتن داشته باشد سخن هم مى گويد.
